Karadeniz gazı enerji sektöründe hareketlilik yarattı. Ertuğrul Gazi FSRU (LNG depolama gemisi) gemisini 2021 yılında teslim alan BOTAŞ, yeni bir gaz sıvılaştırma gemisi inşa ettiriyor. BOTAŞ’ın Jersey Adaları’nda kurduğu BOTAŞ Trading IC, FSRU gemi yatırımı için 8 milyar 104 milyon TL tutarında yabancı sermayeli yatırım teşvik belgesi aldı.
Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) tarafından Karadeniz Sakarya bölgesinde üretilmeye başlanan doğalgaz, elektrik sektöründe hareketliliğe neden oldu. BOTAŞ, Ertuğrul Gazi FSRU’yu (LNG depolama gemisi) 2021 yılında teslim aldı. Hizmete giren Ertuğrul Gazi gemisinin ardından dün yayınlanan Mart ayı ortasında teşvik belgelerinde BOTAŞ Trading IC Ankara Merkez Şubesi’nin BOTAŞ Trading IC Ankara Merkez Şubesi tarafından kurulduğu görüldü. Jersey Adaları’ndaki BOTAŞ, yeni bir FSRU’nun inşası için belgeler aldı.
BOTAŞ Trading IC, FSRU gemi yatırımı için 8 milyar 104 milyon TL tutarında yabancı sermayeli yatırım teşvik belgesi aldı. Türkiye’nin tüm FSRU gemileri yurt dışına sipariş ediliyordu. Böylece BOTAŞ, yurt dışı iştiraki aracılığıyla Türkiye’de ilk kez FSRU gemisinin inşasına yönelik projeyi uygulamaya başlayacak. Teşvik belgesi açıklamasında ayrıca proje kapsamında 399 milyon dolarlık ithalat yapılacağı belirtildi. Mart ayı ortalama USD kuru 18.9651 TL’ye göre 8.1 milyar TL’lik projenin 7 milyar 567 milyon TL’si ithal ekipman ve malzemelerden oluşacak.
KARADENİZ GAZI HÂLÂ DENEME ÜRETİMİNDE
Öte yandan Karadeniz gazının TPAO tarafından ticari satışına bu yıl sonunda başlanacağı öğrenildi. Sakarya bölgesine yapılan yatırımda Faz-1 olarak adlandırılan etapta halen günlük yaklaşık 5 milyon metreküp gaz üretildiği ve bu tedbirin 10 milyon metreküpe ulaşılacağı kaydedildi. Faz-1, sonbahara kadar.
TPAO’nun deneme üretimi olarak ürettiği gazı BOTAŞ’a teslim ettiği, ticari sözleşmelere hazırlandığı ve yıl sonuna kadar gerçek alıcılarla müzakereleri tamamlamanın hedeflendiği belirtildi. Teknik olarak, TPAO gazın sahibi olduğu için, halka açık BOTAŞ’ın yanı sıra diğer yerli ve yabancı gaz tedarikçilerine satış yapma hakkına sahiptir. Ancak BOTAŞ en güçlü “doğal alıcı adayı” konumundadır.
Sakarya sahasından 2026 yılına kadar günde 10 milyon metreküp, Faz-2 ile 2026’dan sonra 40 milyon metreküp, Faz-3 ile 2028’de ise 60 milyon metreküp/gün olacağı açıklandı.
KARADENİZ GAZININ KULLANIM ALANLARI
Bu arada Karadeniz’den elde edilecek gaz ile Türkiye’nin doğal gaz ekosisteminde hangi alanların açılacağı konusu da merak uyandırıyor. Bu konuda çeşitli projeler ve olasılıklar tartışılıyor.
Karadeniz gazının sisteme girmesiyle birlikte iç piyasada konut-fabrika-enerji santrallerinin kullanımına satılıp satılmayacağı, ihraç edilip edilmeyeceği veya başka projeler geliştirilip geliştirilmeyeceği konusunda kesin bir açıklama yok. Daha önce Türkiye’nin açığı yüksek olan gübre üretiminde gaz kullanımının da akılcı bir yol olacağı öne sürülmüştü. Filyos’ta gübre fabrikası kurulması için özel bir bölüm projesi bile var.
Öte yandan BOTAŞ’ın ikinci bir FSRU yatırımı yapmasının Karadeniz gazıyla ilgili olabileceği belirtildi. Türkiye’de özel bölümün de bir FSRU gemisi var. Türkiye doğal gazda sadece transit değil, ticaret merkezi olma yönünde de hareket edeceğini açıklamıştı. Rusya da Türkiye’de gaz ticaret şirketi kurmak istediğini açıkladı. Yakın zamanda BOTAŞ, ihracat izni de aldı ve hatta Bulgaristan ile gaz satış sözleşmesi imzaladı. FSRU gemileri ile spot piyasaya girilebileceği kaydedildi.
İnşaatı tamamlanan Saroz Körfezi FSRU limanının bu alanda kullanılabileceğine dikkat çekildi. BOTAŞ, Adana Dörtyol’da bir FSRU limanına sahiptir. Batı sınırı için Saros Körfezi’ndeki liman kuruldu.
YARDIM: VERİLEN GAZ ÖLÇÜMÜ İLK KEZ NİSAN VE MAYIS RAPORLARINDA GÖRÜLECEK
Eski BOTAŞ Genel Müdürü Gökhan Yrd, Karadeniz gazıyla ilgili teknik detaylara ilişkin şu açıklamayı yaptı: “EPİAŞ’ta yayınlanan ve BOTAŞ tarafından iletildiği bildirilen Karadeniz gazı Rezerv Giriş Kapasitesi, 27 Nisan ile 2019 ortası arasında sıfır olarak gösteriliyor. Filyos Üretim Giriş Noktası için Mayıs. Filyos Karadeniz Üretim Tesisleri Giriş Noktası, EPDK 4. Tarife Uygulama sistemi belirlemesi esaslarında 18 Nolu Giriş Noktası olarak ilan edilmiştir. İlan edilen bu kapasitenin maksimum üretim kapasitesi 27 Nisan 2023 için 10 milyon m3/gün, sonraki tarihler için 40 milyon m3/gün’dür. Artık bu kapasite rezerve edilmemiştir. Deneme süresi olduğu için rezervasyon gözükmüyor sanırım. Deneme süresi boyunca sisteme ne kadar gaz verildiğini görmek için EPDK’nın Nisan ve Mayıs raporlarını beklememiz gerekiyor.”
Karadeniz gazına yönelik çeşitli projelerden bahsedilirken, BOTAŞ Eski Genel Müdürü Gökhan Yrd, gazın kullanım olanaklarına ilişkin şunları söyledi: “TPAO, ticari sözleşme yaparak gaz satacaksa, bu BOTAŞ’ın mevcut fiili durumla karşılaştırılması. Bu durumda yaz kış dengelemesi yapamayacağı, ancak üretimini konuta değil sanayiye ve enerji santrallerine satabileceği ve istese de ihracat lisansı alarak ihracat yapabileceği anlamına gelmektedir. Öte yandan, doğrudan BOTAŞ’a satış yapması durumunda BOTAŞ, yer altı depolama ve özellikle spot LNG ile dengesizliği dengeleyecek kapasiteye sahiptir. TPAO şehir içi dağıtım şirketlerine satmayacaksa bu, konutlarda kullanılan doğalgazın ithal doğalgazla karşılanmaya devam edileceği anlamına geliyor. TPAO yerli doğal gazın bir kısmını kendisi satar, kalanını BOTAŞ’a satarsa doğal olarak reprodüksiyonun tamamının konutlarda kullanılamayacağı bir senaryoya geliriz. TPAO’nun Filyos’ta kurulması için teşvik belgeleri bulunan özel şube gübre yatırımına doğrudan satış veya ortak satış gibi projeler gündemde ise satış bedeli de bu firmaya açıklanmalı ve imtiyaz tanınmamalıdır. tabii ki kimseye. Bununla birlikte, gübre üretimi stratejiktir ve önemi giderek artmaktadır. Bence yüzde 100 devlete ait bir gübre fabrikası kurulmalı ve gazı TPAO tarafından karşılanmalı.”
