Türkiye, gıda enflasyonunun en yüksek olduğu ülkeler arasında ilk sırada yer alıyor. Tarımsal üretim maliyetlerinin artması, genç kuşakların tarımsal üretimden uzaklaşması ve olumsuz hava koşulları tarımı olumsuz etkilemektedir. Uzmanlar, üretimdeki kademeli düşüşün fiyat artışlarındaki birincil faktör olduğuna dikkat çekiyor. Koşullardan en çok etkilenen gıda maddeleri taze sebzeler ve yeşilliklerdir. En dikkat çekici sebzelerden biri yeşil fasulyedir. Taze fasulyenin fiyatı marketlerde 100 lirayı buldu. Market fiyatları 70-80 lira arasında değişiyor.
Ekonomim yazarı Ali Ekber Yıldırım, “Taze fasulye neden 100 lira oldu?” başlıklı yazısında yeşil fasulye üzerinden tarım ve gıda enflasyonundaki olumsuz koşulları şöyle değerlendirdi:
“Taze fasulye üretimi Türkiye’nin her yerinde yapılıyor. Hem örtü altı yani serada hem de açıkta üretiliyor. Üretimin çoğu açıkta, tarlada yapılıyor. Öne çıkan iller Bursa. , Antalya, İzmir, Tokat, Mersin, Samsun, Burdur ve Afyon.
Tarım ve Orman Bakanlığı ile Türkiye İstatistik Kurumu’nun bilgilerine bakıldığında, Türkiye’nin taze fasulye üretimi son 9 yılda 130 bin tondan fazla azaldı. 10 yıl önce 2013’te Türkiye’nin taze fasulye üretimi 632 bin 301 bin tondu. 2015 yılında üretim 640 bin 836 tona çıktıktan sonra her yıl azalmaya başladı. 2021 yılında ise 510 bin 366 ton ile en düşük seviyeye geriledi. 2022 yılında 519 bin 713 ton olan üretim, Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2023 yılı ilk tahminine göre 510 bin 447 ton olacak.
Ancak bu varsayımın Mayıs ayında yapıldığı dikkate alındığında, olumsuz hava koşulları nedeniyle taze fasulye üretiminin fiilen 500 bin tonun altına düşebileceği belirtiliyor. Konuştuğumuz tüm üreticiler bu yıl aşırı yağmur ve aşırı sıcaktan kaynaklanan kök hastalıkları nedeniyle verimin çok düşük olmasından şikayetçi.
FİYAT NEDEN ARTIYOR?
Bu yıl fiyatların artmasının en değerli nedenlerinden biri de olumsuz hava koşulları nedeniyle üretimin azalması. Şiddetli yağışlar ve çok sıcaklar bu yıl rekolteyi olumsuz etkiledi ve yeterli çalışma olmadığı için fiyatlar arttı diyerek işin içinden çıkamıyoruz. Asıl sorun son 10 yılda üretimin her yıl biraz daha düşmesi. Üretim 640 bin tondan 510 bin tona gerilerken herhangi bir önlem alınmadı.
ÜRETİCİ FASULYE EKMEYE NEDEN SON VERİYOR?
Bunun için birçok nedeni vardır. En bilineni zahmetli fasulye üretimi, üretim maliyetlerinin yüksek olması ve çiftçinin para kazanamamasıdır. Bu birçok eser için geçerlidir.
Binlerce dönümde, çok geniş alanlarda taze fasulye üretimi yapılmamaktadır. Çoğunlukla aile çiftçiliği küçük aile çiftçiliği şeklinde yapılır. Bir çiftçinin deyimiyle çok güzel bir iş. Geniş araziye sahip çiftçiler taze fasulye üretimi ile uğraşmamaktadır. Küçük aile işletmeleri 3-5 dönüm arazi üzerinde geçimlik tarım yapılmaktadır.
AİLE ÇİFTÇİLİĞİ AZALTILDIKTAN FASULYE ÜRETİMİ AZALDI
Son yıllarda aile çiftçiliği ve aile çiftçiliği biraz bilinçli olarak yok edildi. Küçük aile işletmeleri artık üretemez hale geldi. Maliyetler çok yüksek. Çiftlik yapacak aile üyeleri yaşlandı. Artık fasulyelerle baş edecek gücü kalmamıştır. Devletin sağladığı yaşlılık yardımı ve benzeri destekler, çiftçiyi yeterince üretimden uzaklaştırdı. Köyde çalışacak personel yoktur ve maliyeti yüksektir. Fasulye toplamak için bir işçi günde 500 lira alıyor. Bu para çalışan için düşük, çalışan için yüksek.
Köyde yaşayan halk üretici olmaktan çıkıp tüketici konumuna geldi. Köylerde emekli nüfus oranı artmaktadır. Şehirde emekli maaşıyla geçinemeyenler köye dönüyor. O maaşla köyde yaşayabilir. Emeklilikte köye dönenler, ancak ihtiyaçları kadar üretiyorlar. Bir anlamda hobi olarak üretim yapıyor. Tarımsal üretimden geçimini sağlamak zorunda olanlar, artan maliyetler nedeniyle üretimde büyük zorluk yaşıyor. Bağ-Kur primini ödeyemediği için sistemden ayrılan yüzbinlerce çiftçi var. Bağ-Kur’lu çiftçi sayısı son 10 yılda 1 milyondan 477 bine geriledi. Garantisi olmayan çiftçinin çocukları ileride emekli olmak ümidiyle tarlayı, bağı, bahçeyi bırakıp asgari ücretle otel ve fabrikalarda çalışmaya razı. “Üret Tüket” politikası sonucunda birçok eserin üretimi azalmaktadır. Aile çiftçiliği yok oluyor. Bu yüzden fiyatlar yükseliyor.” (HABER MERKEZİ)
